Τιεργκάρτεν: Ένας παράδεισος στην καρδιά του Βερολίνου

Αν για τη Νέα Υόρκη το Σέντραλ πάρκ είναι η «πράσινη καρδιά» της μεγαλούπολης και ίσως το πιο διάσημο πάρκο του κόσμου, για το Βερολίνο, το ρόλο αυτό έχει το Τιεργκάρτεν στο κέντρο της πόλης. Ένας πραγματικός παράδεισος στον οποίο μπορείς να χαθείς μακριά από τους ρυθμούς της πόλης και να ξαναμπείς σε αυτούς μέσα σε λίγα λεπτά. Αυτό που αποτελεί το μεγαλύτερο πάρκο του Βερολίνου και ένα από τα μεγαλύτερα της Γερμανίας έχει μια ξεχωριστή ιστορία που γυρίζει το ρολόι του χρόνου στα 1527 οπότε και δημιουργήθηκε για να προσφέρει στον εκλέκτορα του Βρανδεμβούργου το χώρο όπου μπορούσε να ασκήσει το αγαπημένο του σπορ, το κυνήγι.

Το πάρκο μόλις τρία χρόνια μετά άρχισε να επεκτείνεται και να εμπλουτίζεται με ακόμα περισσότερα άγρια ζώα. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και το Βερολίνο επεκτείνονταν το Τιεργκάρτεν άρχισε και αυτό να αλλάζει. O Φρειδερίκος Γουλιέλμος Ι εκλέκτορας του Βρανδεμβούργου άρχισε να το εμπλουτίζει στις αρχές του 18ου αιώνα με μπαρόκ κατασκευές ενώ στα πλαίσια των εργασιών επέκτασης της φημισμένης κεντρικής λεωφόρου Unter den Linden που συνέδεε το ανάκτορο με το Τιεργκάρτεν αποψίλωσε μέρος του δάσους.

Οι αλλαγές αυτές συνδυαστικά με εκείνες που επιτελούνταν στη ρυμοτομία του Βερολίνου οδήγησαν και στην αλλαγή χρήσης του Τιεργκάρτεν από ιδιωτικό πάρκο των ηγεμόνων και χώρο κυνηγιού σε ένα δημόσιο πάρκο. Η τάση αυτή έγινε κυρίαρχη όταν ανέλαβε τα ηνία ο γιος του Φρειδερίκου Γουλιέλμου, ο Φρειδερίκος ΙΙ γνωστός ως Μέγας ο οποίος μην έχοντας καμιά εκτίμηση στο κυνήγι προτιμώντας τις τέχνες άνοιξε στα 1740 τις πύλες του πάρκου στο κοινό.

Δυο χρόνια αργότερα ζήτησε από τον αρχιτέκτονα Γκεόργκ Βενζελάους φον Κνομπελσντορφ να κατεδαφίσει τους φράκτες που είχαν σαν στόχο να μην επιτρέπουν τη διαφυγή των άγριων ζώων που ζούσαν στους κήπους και να το μετατρέψει σε έναν χώρο ψυχαγωγίας και περίπατου για τους πολίτες του Βερολίνου με γεωμετρικά φυτικά σχέδια, άνθη, σιντριβάνια, κρήνες και γλυπτά στα πρότυπα των άλλων αντίστοιχων Ευρωπαϊκών κήπων. Ένα από τα περίπτερα που κατασκευάστηκαν στην «καρδιά» του Τιεργκάρτεν αποτέλεσε μάλιστα τον πυρήνα για τη δημιουργία στα 1844 του ζωολογικού κήπου (διαβάστε περισσότερα εδώ).

 

Το επόμενο κομβικό σημείο για το Τιεργκάρτεν ήταν η «μεταμόρφωση» του από τον Πίτερ Γιόζεφ Λεννέ, μαθητευόμενο του αρχικηπουρού στο ανάκτορο του Σανσουσί στο Πότσδαμ, o οποίος ανέλαβε από τον μονάρχη στα 1818 να καταθέσει προτάσεις για το Τιεργκάρτεν.

Τα αρχικά σχέδια απορρίφθηκαν όμως ο Λεννέ επέστρεψε με μια νέα πρόταση η οποία τελικά υιοθετήθηκε και άρχισε να υλοποιείται μεταξύ 1833 και 1840 ακολουθώντας το μοτίβο των Αγγλικών κήπων της εποχής διατηρώντας ωστόσο τις προγενέστερες κατασκευές του Κνομπελσντορφ. Έτσι το Τιεργκάρτεν απέκτησε λίμνες, μονοπάτια, γέφυρες και κήπους καταστόλιστους με άνθη. Παρέμεινε ωστόσο κρατική ιδιοκτησία ως τα 1881.

Στα μέσα του 19ου αιώνα ιστορικές μορφές της Πρωσίας πήραν τη θέση τους με τη μορφή γλυπτών στον κήπο μαζί με εκείνες μεγάλων προσωπικοτήτων από το χώρο της τέχνης. Ανάμεσα τους το άγαλμα του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε αλλά και το πασίγνωστο γλυπτό σύμπλεγμα που απεικονίζει τους Μπετόβεν, Χάιδν και Μότσαρτ ύψους δέκα μέτρων το οποίο φιλοτέχνησε ο Ρούντολφ Σιεμερινγκ κατ΄εντολήν του Αυτοκράτορα Γουλιέλμου ΙΙ. Το έργο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου και αποκαταστάθηκε μετά από εργασίες χρόνων. Και δεν ήταν το μόνο. Πολλά από τα γλυπτά που κοσμούσαν το Τιεργκάρτεν υπέστησαν σοβαρές φθορές ενώ κάποια ανέλαβαν να τα προστατέψουν Βερολινέζοι οι οποίοι τα κατέβασαν από τα βάθρα τους και τα έθαψαν στη γη έως ότου ανακαλύφθηκαν ξανά το 1993. Μετά τον πόλεμο οι ανάγκες σε τρόφιμα οδήγησαν στην αποψίλωση του δάσους ώστε να δημιουργηθεί έδαφος για την καλλιέργεια λαχανικών και κυρίως πατατών καθώς και καύσιμη ύλη για να ζεσταθούν οι κάτοικοι. Αναφέρεται μάλιστα ότι από τα 200.000 δέντρα που υπήρχαν στο Τιεργκάρτεν κατάφεραν να επιβιώσουν μόλις 700!

Στα 1945 οι Σοβιετικοί προσέθεσαν στο πάρκο τη δική τους πινελιά δημιουργώντας το μνημείο προς τιμήν των πεσόντων στρατιωτών τους γνωστό ως τα σήμερα σαν Σοβιετικό Μνημείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το γιγαντιαίο σύμπλεγμα περιλαμβάνει στο κέντρο του μια στήλη η οποία σμιλεύτηκε από μάρμαρο προερχόμενο από την κατεστραμμένη Καγκελαρία του Χίτλερ.

Χρησίμευσε ως βάθρο για το τεράστιο άγαλμα πίσω από το οποίο έχουν ταφεί 2500 Ρώσοι στρατιώτες. Το μνημείο βρίσκεται πολύ κοντά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου και αποτελεί από τα πιο χαρακτηριστικά της περιοχής.

Στο κέντρο του πάρκου δεν θα παραλείψετε –και συμβουλή μου κάντε το με τα πόδια για να απολαύσετε τον περίπατο μέσα στο Τιεργκάρτεν- την Στήλη της Νίκης ύψους 62 μέτρων η οποία ανεγέρθηκε σε ανάμνηση της νίκης των Πρώσων ενάντια στη Δανία στα 1864. Η στήλη στέφεται από το επίχρυσο άγαλμα της Νίκης βάρους 35 τόνων το οποίο τοποθετήθηκε για να τιμηθεί η νίκη ενάντια στην Αυστρία στα 1866 και την Γαλλία στα 1871. Εκεί κοντά θα δείτε και το Scloss Bellevue που αποτελεί το Προεδρικό Μέγαρο της Γερμανίας ενώ η περιοχή λόγω και της γειτνίασης με το Κοινοβούλιο ονομάζεται «Ομοσπονδιακή». Το πάρκο έχει επιστρέψει στην αρχική του δόξα μετά τις εργασίες αποκατάστασης που ξεκίνησαν στα 1949 και αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή σημεία του Βερολίνου. Για να αντιληφθείτε το μέγεθος του σκεφτείτε ότι τα μονοπάτια του καλύπτουν μια έκταση 23 ολόκληρων χιλιομέτρων! Αξίζει όμως να περπατήσετε όσα περισσότερα τουλάχιστον μπορείτε.