Τα βάγια του Βατικανού και ο οβελίσκος του Αγίου Πέτρου

Η Κυριακή των Βαϊων τόσο για τους ορθόδοξους όσο και τους καθολικούς σηματοδοτείται από το τελετουργικό των βαγιών και των κλαδιών ελιάς που θυμίζουν τη θριαμβευτική υποδοχή του Ιησού στην Ιερουσαλήμ. Η ιστορία όμως της τελετής και των βαγιών είναι διαφορετική. Για τη Ρώμη τα βάγια, γνωστά ως palmurelli συνδέονται άμεσα με τον τεράστιο Αιγυπτιακό οβελίσκο, έναν από τους 13 που βρίσκονται στην Αιώνια Πόλη ύψους 40 μέτρων μαζί με τη βάση και το σταυρό που τον στέφει και ηλικίας τουλάχιστον 4000 χρόνων.

Ο οβελίσκος η αρχική θέση του οποίου ήταν στο ναό του Ήλιου στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου όπου τοποθετήθηκε περί τα 1990 π.Χ. και από τους ελάχιστους που δεν φέρουν ανάγλυφα ιερογλυφικά στην επιφάνεια του, μετά από μια σύντομη «στάση» στην αγορά της Αλεξάνδρειας μεταφέρθηκε στη Ρώμη από τον Καλιγούλα και τοποθετήθηκε στο κέντρο του ιππόδρομου του Νέρωνα, όπου μαρτύρησε και τάφηκε ο Απόστολος Πέτρος. Ως γνωστόν πάνω από τον τάφο του στη Νεκρόπολη του Βατικανού ιδρύθηκε η πρώτη Βασιλική από το Μεγάλο Κωσταντίνο η οποία απέκτησε τη σημερινή της μορφή τον 16ο αιώνα. Αναφέρεται μάλιστα ότι για την μεταφορά του οβελίσκου στη Ρώμη ο Καλιγούλας διέταξε να κατασκευαστεί ένα ειδικό πλοίο. Ο οβελίσκος μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο κέντρο της πλατείας έξω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου από τον Πάπα Σίξτο V στα 1586. Όμως υπήρχε ένα σημαντικό πρόβλημα. Ο οβελίσκος από κόκκινο γρανίτη του Ασουάν ζύγιζε 327 τόνους και η μεταφορά του αποτελούσε έναν πραγματικό άθλο. Έτσι ο ποντίφικας ζήτησε από τον αρχιτέκτονα του Ντομένικο Φοντάνα να βρει μια λύση η οποία επίσης ήταν μια εξαιρετικά απαιτητική προσπάθεια καθώς θα απαιτούσε 900 άντρες και 140 άλογα που θα τραβούσαν τον οβελίσκο από την αρχική του θέση στη σημερινή.

Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1586 ο οβελίσκος έφτασε στο σημείο όπου προορίζονταν να στηθεί και ο Πάπας συναισθανόμενος την κρισιμότητα της στιγμής δίνει εντολή με την οποία απαγορεύει οποιονδήποτε θόρυβο ακόμα και τις ομιλίες κατά την επιχείρηση ύψωσης του στην πλατεία με την απειλή του θανάτου για τους παραβάτες. Και κάπως έτσι ξεκινάει η ιστορία των palmurelli του Αγίου Πέτρου. Σύμφωνα με την παράδοση ένας καπετάνιος από το Σαν Ρέμο, ο Μπενεντέτο Μπρέσκα, ο οποίος βρίσκονταν μεταξύ του πλήθους που παρακολουθούσε το εντυπωσιακό θέαμα, βλέποντας τα σκοινιά που χρησιμοποιούνταν για να στηθεί ο οβελίσκος να είναι έτοιμα να σπάσουν έσπασε τον όρο της απόλυτης σιωπής και άρχισε να φωνάζει στους εργάτες στη διάλεκτο της Λιγουρίας «Aiga ae corde» που σημαίνει «νερό στα σκοινιά». Όντας έμπειρος καπετάνιος ήξερε ότι αν βραχούν τα σκοινιά γίνονται πιο ανθεκτικά κάτι που αποδείχτηκε στην πράξη σώζοντας από την κατάρρευση τον οβελίσκο. Αν και ο Μπρέσκα συνελήφθη από την παπική φρουρά ο Ποντίφικας έσπευσε αμέσως όχι απλά να τον συγχωρέσει που έσπασε την απαγόρευση αλλά να τον επιβραβεύσει χορηγώντας του σύνταξη και τιμές στον ίδιο και τους απογόνους του.

Σύμφωνα με το θρύλο ο καπετάνιος ζήτησε από τον Πάπα το δικαίωμα να είναι ο ίδιος και οι απόγονοι του αποκλειστικοί προμηθευτές των βαγιών που θα κρατούσαν ο Ποντίφικας και οι ιερείς την Κυριακή των βαϊων στη λειτουργία στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Ο Πάπας ικανοποίησε την επιθυμία του δίνοντας του το δικαίωμα να υψώνει την παπική σημαία στο πλοίο του μόλις αυτό έμπαινε στον Τίβερη μεταφέροντας τα κλαδιά φοίνικα από το Σαν Ρέμο στη Ρώμη. Τα βάγια «έπλεκαν» σε περίπλοκα σχέδια καλόγριες με ειδικούς απεσταλμένους του Ποντίφικα να επιλέγουν τα καλύτερα που θα μεταφέρονταν στον Άγιο Πέτρο μέσω του Τίβερη. Η παράδοση τηρήθηκε απαρέγκλιτα ως τη δεκαετία του 70 και αναβίωσε ξανά από το 2003. Κάθε χρόνο μάλιστα αποστέλλονται από το Σαν Ρέμο στο Βατικανό πάνω από 2000 χειροποίητα βάγια. Σημειώνεται ότι τα κλαδιά ελιάς που συνοδεύουν τα βάγια στην τελετή προέρχονται από δέντρα που βρίσκονται στους κήπους του Βατικανού.