Ένα ανάγλυφο της Candia, του Βενετσιάνικου Ηρακλείου με την απεικόνιση των τειχών του Χάνδακα και των πιο βασικών από τα μνημεία της πόλης στην μπαρόκ πρόσοψη της Santa Maria del Giglio (Παναγία του Κρίνου) στη Βενετία δεν ξαφνιάζει απλώς. Ξυπνά το αρχέγονο αίσθημα της περιέργειας που μετατρέπεται σε ένα ταξίδι στο χρόνο ανακαλύπτοντας ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Φραντσέσκο Μοροζίνι, ο τελευταίος υπερασπιστής του Χάνδακα και ο Αντόνιο Μπάρμπαρο, ο άνθρωπος που έχασε με εντολή του Μοροζίνι την αρχηγία των επιχειρήσεων υπεράσπισης της πόλης στα 1662, ένα περιστατικό που υπογραμμίζει την αντιπαλότητα των δυο οικογενειών με την ανάμνηση των γεγονότων αποτυπωμένη σε αυτή τη σημαντική εκκλησία της Γαληνότατης Δημοκρατίας του Αδρία. Έναν ναό ο οποίος έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό καθώς τα εικονογραφικά θέματα που την κοσμούσαν στην πρόσοψη της δεν είχαν καμιά σχέση με τη λατρεία αλλά αποκλειστικά με την προβολή της οικογένειας Μπάρμπαρο. Η σύγκρουση της οικογένειας Μπαρμπαρο με την οικογένεια Μοροζίνι και προσωπικά με το μεγάλο του ανταγωνιστή στην Ανατολή θεωρείται ότι είχε τόσο οικονομικό, όσο και κοινωνικό χαρακτήρα.
Ο Αντόνιο Μπάρμπαρο προερχόταν από μια φτωχή οικογένεια και όφειλε τα πάντα στη στρατιωτική καριέρα, η οποία του πρόσφερε τόσο μια κοινωνική θέση που τόσο επιζητούσε, όσο και πλούτο, σε βαθμό μάλιστα να διαθέσει ένα αξιόλογο για την εποχή ποσό για την κατασκευή της μεγαλόπρεπης πρόσοψης της Santa Maria del Giglio, έργο του Giuseppe Sardi, ανάμεσα στα 1678 και 1681. Ο ναός στα πρότυπα άλλων εκκλησιών-μνημείων, που ανακαλούσαν στη μνήμη τη δόξα οικογενειών ή προσωπικοτήτων της Βενετίας, θεωρείται άλλωστε το τελευταίο και πιο λαμπρό παράδειγμα της λεγόμενης «προσωπικής θριαμβευτικής αρχιτεκτονικής μπαρόκ της Βενετίας». Ο Αντόνιο Μπάρμπαρο δεν κατάφερε ποτέ να αποκτήσει τον τίτλο του ναυάρχου (capitano generale), αλλά μονάχα αυτόν του γενικού προβλεπτή, (proveditore generale), ανάμεσα στα 1658 και 1661, γεγονός που φαίνεται ότι επηρέασε τη ζωή του.
Δεν είναι τυχαίο ότι στη διαθήκη του ζήτησε στην πρόσοψη του ναού της Santa Maria del Giglio να κατασκευαστεί ένα άγαλμα με «ένδυμα στρατηγού με όλο τον οπλισμό», και κυρίως με σκήπτρο και σπαθί, παραδοσιακή απεικόνιση των capitani generali και ίσως έκφανση εκδίκησης απέναντι στον Μοροζίνι που κατάφερε και τα δύο. Ο Αντόνιο Μπάρμπαρο δε σταμάτησε όμως μονάχα εκεί, αλλά ζήτησε να οικειοποιηθεί το άγαλμά του, ένα ακόμη σύμβολο του capitano, έναν οβελίσκο με στέμμα και έξι ακίδες. Το όνειρό του αυτό όμως δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα, καθώς στην πρόσοψη του ναού ο οβελίσκος αντικαταστάθηκε στην τελική μορφή από ένα απλό άγαλμα της Δόξας.
Σήμερα ο ναός της Santa Maria del Giglio ανακαλεί στη μνήμη το πέρασμα του Μπάρμπαρο από την Candia και ίσως τη «μάχη» με τον Μοροζίνι, η οποία κορυφώθηκε με την παρασκηνιακή συμμετοχή του στην παραπομπή του Φραντσέσκο στη δίκη όταν ο τελευταίος παρέδωσε την Candia στα χέρια των Τούρκων χωρίς την άδεια των αρχών της Βενετίας μην έχοντας βεβαίως άλλη επιλογή αφού είχε εγκαταλειφθεί μόνος στη μοίρα του.
Στην πρόσοψη της εκκλησίας Santa Maria del Giglio μαρτυρούνται αυτά τα γεγονότα μέσα από τον ανάγλυφο χάρτη της Candia ο οποίος συνοδεύεται από τους αντίστοιχους ανάγλυφους χάρτες άλλων κτήσεων της Γαληνοτάτης. Σε εκείνον της Candia είναι αποτυπωμένες εντυπωσιακές λεπτομέρειες της πόλης, όπως τα τείχη, και ορόσημα σαν το περίφημο σιντριβάνι του Μοροζίνι, τα γνωστά «Λιοντάρια», το Fondaco και τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Η σχέση του Μπάρμπαρο με την Κρήτη είχε ξεκινήσει στα 1661 όταν μετά την κλήση του στη Βενετία για να απολογηθεί για την κατηγορία της ανυποταξίας στάλθηκε στην Κρήτη σαν Γενικός προβλεπτής για να υποστηρίξει την άμυνα της πόλης έχοντας στην ευθύνη του τις οχυρώσεις της πόλης. Ωστόσο λίγο καιρό αργότερα στερήθηκε αυτή τη θέση από το Μοροζίνι και την επόμενη χρονιά κλήθηκε και πάλι στη Βενετία με περισσότερες κατηγορίες αυτή τη φορά. Παρόλα αυτά το 1669 ονομάστηκε Γενικός Προβλεπτής της Δαλματίας και Αλβανίας και το 1672 της Πάντοβας. Αργότερα υπηρέτησε ως πρεσβευτής στη Ρώμη από το 1675 έως το 1679 με παταγώδη αποτυχία που οδήγησε τις αρχές της Βενετίας να τον ανακαλέσουν και την επόμενη χρονιά απεβίωσε. Στη διαθήκη του άφησε ρητές γραπτές οδηγίες καθώς και το ποσό των 30.000 δουκάτων για την δημιουργία της ιδιαίτερης πρόσοψης στην εκκλησία που θα υμνούσε την οικογένεια του και τον ίδιο γεγονός που αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα από τους Βενετσιάνους. Η Santa Maria del Giglio είναι γνωστή και ως Zobenigo από την ομώνυμη περιοχή της Βενετίας που ανακαλεί στη μνήμη την μεσαιωνική οικογένεια που ίδρυσε τον πρώτο ναό της Santa Maria del Giglio. Στο εσωτερικό της εκκλησίας υπάρχουν σημαντικά έργα τέχνης του Ρούμπενς, του Πάολο Βερονέζε και του Τζιάκομπο Τιντορέττο.
*O Σταύρος Μουντουφάρης είναι διπλωματούχος ξεναγός και αρχαιολόγος.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση των άρθρων ή μέρους τους χωρίς την έγγραφη άδεια του συντάκτη
MUNDUS EST- travel stories 