Η γέφυρα των αγγέλων του Μπερνίνι στη Ρώμη

Στη Ρώμη, στη μεγαλόπρεπη γέφυρα των αγγέλων του Τίβερη, μπροστά στο Κάστρο του Αρχαγγέλου, το Castel Sant’ angelo δεσπόζει ένα ακόμα αριστουργηματικό σύνολο του μέτρ του μπαρόκ, Τζιάν Λορέντζο Μπερνίνι, οι άγγελοι που κρατούν τα όργανα του πάθους, τα «όπλα του Χριστού» τα Arma Christi.

Τα γλυπτά ήταν παραγγελία του Πάπα Κλήμεντα ΙΧ στα 1669 προς τον Μπερνίνι, ο οποίος κατάφερε να δέσει με εντυπωσιακό τρόπο τα αγάλματα με το χώρο που θα τα φιλοξενούσε.

Ο ίδιος ολοκλήρωσε μόνο δυο από τα αγάλματα τα οποία μάλιστα κράτησε ο Πάπας εντυπωσιασμένος από το έργο του μαέστρου και σήμερα βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Αντρέα delle Fratte ενώ αντίγραφα τους υπάρχουν στη γέφυρα.

Πρόκειται για τους αγγέλους που κρατούν την επιγραφή του σταυρού και το ακάνθινο στεφάνι. Τα άλλα αγάλματα ολοκληρώθηκαν από τους μαθητές του μεγάλου καλλιτέχνη. Εκτός από τα αγάλματα των αγγέλων που κρατούν τα σύμβολα του πάθους του Ιησού υπάρχουν επίσης στη γέφυρα εκείνα των αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Η ίδια η γέφυρα έχει ξεχωριστή ιστορία συνδέοντας τον Αυτοκράτορα Αδριανό με το μαυσωλείο του το οποίο έκτισε στις όχθες του Τίβερη το 134 μ.Χ., το μετέπειτα κάστρο των παπών ή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ λόγω του μεγάλου αγάλματος που δεσπόζει του φρουρίου με το ξίφος του Αρχαγγέλου να σηματοδοτεί το τέλος της φονικής επιδημίας που μάστισε τη Ρώμη στα 590 μ.Χ. Την εποχή του Αδριανού η γέφυρα ήταν γνωστή ως Pons Aelius (του Ήλιου) ή απλά Pons Hadriani (του Αδριανού).

Στα χρόνια του μεσαίωνα η γέφυρα αποτελούσε το δρόμο που ακολουθούσαν οι πιστοί ως τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και για το λόγο αυτό ονομάζονταν «γέφυρα του Αγίου Πέτρου» ενώ τον 16ο αιώνα απέκτησε φρικτή φήμη ως ο τόπος όπου εκτίθεντο τα σώματα των εκτελεσθέντων για παραδειγματισμό. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία ότι στα 1450 κατά τη διάρκεια του Ιωβηλαίου ήταν τόσο μεγάλο το πλήθος που συνέρρεε από εκεί στη Βασιλική ώστε τα κιγκλιδώματα της γέφυρας κατέρρευσαν και πολύς κόσμος πνίγηκε στον Τίβερη. Για το λόγο αυτό διατάχθηκε να γκρεμιστούν πολλά σπίτια που βρίσκονταν κοντά στη γέφυρα και να απομακρυνθεί μια Ρωμαϊκή θριαμβική αψίδα που υπήρχε εκεί ώστε να διευρυνθεί η γέφυρα για τους πιστούς.

Τα αγάλματα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου τοποθετήθηκαν στην είσοδο της γέφυρας το 1535 ύστερα από παραγγελία του Πάπα Κλήμεντα VII ενώ στα 1669 ο Πάπας Κλήμεντας ΙΧ παρήγγειλε στον Μπερνίνι τα αγάλματα των δέκα αγγέλων που θα αντικαθιστούσαν τα αρχαιότερα του Ραφαέλο ντα Μοντελούπο.

Οι άγγελοι που δεσπόζουν στις δυο πλευρές της γέφυρας κρατούν τον κίονα όπου μαστιγώθηκε ο Ιησούς, το μαστίγιο, το ακάνθινο στεφάνι, τη Σινδόνη, τα καρφιά, το ιμάτιο του Ιησού, το σταυρό, την επιγραφή Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων, το σφουγγάρι με το οποίο οι Ρωμαίοι πότισαν ξύδι τον Ιησού πάνω στο σταυρό και τη λόγχη που τρύπησε τα πλευρά του. Όσο για τον εικονογραφικό τύπο των Arma Christi εμφανίζονται ήδη από τον 9ο αιώνα σε ψαλτήρια και κυριαρχούν στη μεσαιωνική κυρίως τέχνη.